Hugmynd að nýjum kosningalögum

Eftirfarandi hugmyndir að nýjum kosningalögum sendi ég þingmönnum í nóvember s.l. Ég birti þetta aftur hér til að fyrirbyggja misskilning um hvað var raunverulega í þessum tillögum: 

Hugmyndin er að menn fái að kjósa bæði flokka og persónur. Prófkjör flokkanna yrðu þannig líka felldar inn í kosningarnar.

Kjósendur eru ekki allir flokkspólitískir heldur mynda skoðanir á því fólki sem býður sig fram. Við erum nefnilega mjög mörg sem vildum fá að kjósa þá frambjóðendur sem eru í boði þvert á flokksstöðu þeirra. Ég til að mynda get hugsað mér að kjósa þingmenn úr öllum flokkum og lít þá þannig á málið að ég fái þá að kjósa landslið þingmanna, en ekki bara flokkslið.

Með nútíma tækni er auðveldlega hægt að leyfa okkur breytt fyrirkomulag kosninga. Langflestir myndu kjósa rafrænt og fá útgefinn einhvers konar persónulegan kosningalykil sem er þá sambærilegur við svokallaðan veflykil sem nú er notaður til að staðfesta vilja manna og skýrslur gagnvart skattyfirvöldum.

Hugmyndin að nýrri kosningalöggjöf gengur út á þessi atriði:

1. Landið verður eitt kjördæmi.

2. Þeir sem að lágmarki hafa 200 meðmælendur geta boðið sig fram til þings. Hugmyndin að baki 200 meðmælendum er sú að frambjóðandinn sýni málinu alvöru með því að hafa fyrir að ná þessum undirskriftum.

3. Frambjóðandi geti merkt sig ákveðnum stjórnmálaflokki eða boðið sig fram persónulega án flokks.

4. Kjósandi geti kosið 10 persónur, þvert á flokkslínur og persónur.

5. Kjósandi geti kosið einn flokk án niðurröðunar. Hans 10 atkvæði falla þá sjálfkrafa á 10 efstu menn flokksins eins og aðrir kjósendur þess flokks raða þeim niður.

6. Flokkarnir hafa alltaf, í skjóli samtakamáttar, betri möguleika á að mynda stjórn. Persónubundnir kosnir frambjóðendur geta þá gengið til liðs við þá eftir atvikum.

7. Kosningar taki yfir t.d. tvo daga um helgi og þá má reikna með að fella megi niður utankjörstaðaatvæðagreiðslu þar sem hægt verði að kjósa í gegnum netið hvar sem menn eru staddir. Netsamband frá tölvu væri þá það eina sem kjósandi þyrfti til þess að neyta atkvæðisréttar.

Svona kosningalög ættu að eyða prófkjörum í núverandi mynd, sem eru að verða í hæsta máta vafasöm fyrirbæri í ljósi þeirrar staðreyndar að þau kosta suma frambjóðendur meira en nemur laununum fyrir þingstarfið. Prófkjörsbarátta einstaklings sem kostar á milli 10 og 20 milljónir hlýtur að vekja upp óþægilegar spurningar um fjármögnun og endurgjald fyrir slíka styrki.

Landið þarf að sjálfsögðu fyrir löngu að vera orðið eitt kjördæmi. Svona kosningafyrirkomulag leyfir hverjum einasta kjósanda að kjósa nákvæmlega þann frambjóðanda sem hann vill en ekki bara næstum því og óbeint eins og nú er.

Flestum má alveg vera ljóst að mjög almennur aðgangur að nettengingum gerir Íslendinga hvað best fallna til að endurbæta kosningalöggjöf með aðstoð tölva. Þeir sem ekki treysta sér til að nota tölvur til kosninga geta eftir sem áður notað hefðbundinn göngutúr á kjörstað. Kjósi hann það þá falla hans atkvæði með þeim hætti sem segir í 5. lið hér að ofan. 

Athugasemdir

[Hjörtur Árnason (IP-tala skráð) 7.1.2007 kl. 00:14]

Framkvæmdaratriði:

Hægur vandi er að birta kjörseðilsform á netinu. Þeir sem ekki treysta, eða vilja af öðrum ástæðum fara á kjörstað, geta því mætt undirbúnir með útprentað minnisblað á kjörstað, fyllt þar inn í endanlega formið, og þar með kosið 10 einstaklinga. Það væri nefnilega viss mismunun í því fólgin að þeir sem mættu á kjörstað hefðu þrengra val en þeir sem kjósa með öðrum hætti.

[Haukur Nikulásson, 7.1.2007 kl. 11:37]

Þetta er rétt hjá þér Hjörtur. En það eru líka fleiri praktísk atriði sem þarf að huga að í þessu sambandi. Til þess þarf að setja upp kosningamódel og rannsaka fleiri þætti til að komast að því hvernig nákvæmari útfærsla ætti að vera. Takk fyrir innleggið.