Hversu þungt vógu krónubréfin í stýrivaxtaákvörðun Seðlabankans?

Ég gat ekki séð að Seðlabankinn hefði minnst á það einu orði hversu mikil áhrif það hafði á stýrivaxtaákvörðun óttinn við að þessir sömu eigendur krónubréfa myndu skipta þeim út í aðra gjaldmiðla ef stýrivextir lækkuðu verulega í takt við aðsteðjandi efnahagsvanda. Í niðurlagi Peningamála eru þó væntingar um að fá gjaldeyrisinnstreymi frá erlendum krónubréfaútgefendum og það ber vott um raunverulegu ástæður stýrivaxtahækkunarinnar.

Mín tilfinning er sú að 800 milljarðar í gjaldeyrisútstreymi yfir skamman tíma myndi setja bæði krónuna og efnahagslífið gjörsamlega á hliðina.

Sorglegast þykir mér þó sú ákvörðun bankans að setja á sama tíma fram spá um 30% lækkun fasteignaverðs. Það þýðir að Seðlabankinn ætlar íslenskum fasteignaskuldurum núna tvöfalt hlutverk: a) að halda upp gengi krónunnar með hæstu okurvöxtum í heimi og b) að draga niður verðbólguna með því að bankinn tali niður verðmæti þessara sömu fasteigna.

Er ég á villigötum í þessum hugrenningum? Hvar eru hagfræðingarnir núna? 

Spákaupmenn sitja á 800 milljörðum

Athugasemdir

[Ásgrímur Hartmannsson, 16.4.2008 kl. 12:55]

Sko, fasteiganeigendur munu ekkert draga neina verðbólgu niður.  Þeir drógu hana upp, nú hefnist þeim einfaldlega fyrir það.  Það sem Davíð sagði um daginn, það var mjög andstyggilegt, en á sama tíma trúlegt.  Sennilega raunsæ spá, eða það sýnist mér, miðað við þessa 15% verðbólgu sem þeir spá á ári.

[Gunn (IP-tala skráð) 16.4.2008 kl. 20:10]

Já partíið er búið og við að vakna eftir timburmennina.  Tína út tómar flöskur og þurfum núna að mæta í vinnuna.... 

Ofurkrónan sem var ein helsta ástæða góðærisins er núna orðin að bölvun.  Sem betur fer höfðu menn vit á að byrja á stóriðjuframkvæmdum og það á eftir að lækka viðskiftahallan með tímanum og forðar okkur frá algjöru hruni og fólksflótta.   Við fullnægjum ekki í dag þeim skilyrðum sem sett eru til að komast inn í myntbandalagið og taka upp Evru, það tæki nokkur ár.

Það er flestum ljóst að þessi og fyrri rikistjórnir hafa gert hrapaleg hagstjórnarleg mistök þeir hefðu átt að stíga á bremsuna mikið mikið fyrr. Með aukinni bindiskyldu bankana (minka lánsfé í umferð), auka gjaldeyrisvarsjóðin til að draga úr sveiflur í krónugenginu.  Þeir hefðu átt að leggja stórfeldar álögur á eldsneyti, bíla og hærri skattar til að minnka þenslu.  Þetta er að sjálfsögðu óvinsælar og leiðinlegar aðgerðir sem þeir gugnuðu á.  Þegar saga þessa tímabils verður skrifuð munu þeir verða hart fyrir þetta.  

Mér þykir fáránleg umræða um húsaverð. Það ræðst af framboði og eftirspurn. Verð á húseignum er ekki ákveðið í Seðlabankanum.  Allir sjá að  forsendur þessara hækkana sem urðu frá 2002 ekki lengur til staðar og tel ég því mjög líklegt að húsnæðisverð lækki alla vega um 30% og jafnvel meira. Það hefur gerst í öðrum löndum í kringum okkur.  Ástæðurnar eru kunnar minnkuð kaupgeta vegna veikingar krónunar.  Erfiðleikar á bankamörkuðum sem gerir erfiðara með lánsfé fyrir íslenska banka.  Gríðarleg eftirspurn eftir lánsfé  og lítið framboð á peningum gera að sjálfsögðu að bankastofnanir eru varkárar. Klárlega þarf að auka sparnað og minnka eyðslu auk þess að gjaldmiðillinn er veikur.  Allt þetta gerir það að verkum að vaxtastigið á Íslandi verður gríðarlega hátt.

Íslendingar hafa ennþá upp til hópa mjög skrítnar hugmyndir um vexti og lán.  Það eru enginn mannréttindi að fá lán.  Fyrst þarft þú að geta borgað af þeim og síðan þarft þú að hafa veð. Aukið framboð af lánsfé og lækkaðir vextir hækkar þú að sjálfsögðu fasteignamarkaðinn.  Bakhliðin er að þeir sem koma inn á markaðinn þurfa að skulda meira.  Er það æskilegt? Það á ekki að mínu viti að vera hlutverk ríkisins hvorki að skaffa fólki ríkistrygð lán eða að halda uppi of háu húsnæðisverði á Íslandi.  Sú blaðra springur fyrr eða síðar, hvort sem fólki líkar betur eða verr.

Erlendis (Sviss, Þýskaland, Skandinavia) fær nánast enginn hærra lán en samsvarar 2,5 földum árslaunum og á Íslandi sem er hávaxtaland myndu þeir ekki lána meira en 2 faldar árstekjur myndi ég halda. Þetta þýddi að einstaklingur sem er með 500.000  kr á mánuði (árslaun 6 miljónir) fær í mesta lagi 15 miljónir í heildarlán (bíll og hús) sem hann yrði að greiða niður ekki á lengri tíma en 25 ára.  
Veðhæfni er annað mál.  Ef þú kaupir hús þá reikna bankar veðhæfni ca. 10 % undir kaupverði ef markaðurinn lækkar og eða er álitinn of hár (eins og á Íslandi í dag) eykst þetta myndi jafnvel reikna með 30% á Íslandi og væntanlega hærra.  Þetta þýðir að ef þú kaupir hús á 40 miljónir þá er veðhæfni 36 milj (ca. 10% undir) eða 28 miljonir (ca. 30% undir)
Forsendurnar fyrir 36 miljón krónu láni er þá að viðkomandi þarf þá að hafa minnst 15 miljónir í árslaun til að fá slíkt lán og trygga vinnu.  

36 miljón (ef við miðum við 10% undir 40 miljónum) króna lán telst þá 100% eða 28 miljónir (ef við miðum við 30%) ef viðkomandi vill lána 40 miljónir, þá borgar viðkomandi ofurvexti á þessum  síðustu 4 miljónum (eða... 12 miljónunum) sem vantar upp á 40 miljónirnar.
Það eru lægstu vextir á fyrstu 60% af veðhæfni, hærri vextir af 60-80% af veðhæfninni og enn hærri vextir af 80-100% af veðhæfninni og okurvextir af meira en 100% af veðhæfni.

Þessi raunveruleiki kemur til okkar hvort sem við tökum upp Evru eða ekki.  Þetta setur að sjálfsögðu þak á húsnæðisverðið.  Þeir sem hafa keypt í toppi eða þeir sem hafa fallið fyrir "glópgullinu".  Haldið að þeir væru svo ríkir af því að eignin hafði hækkað á pappírnum og tekið upp lán vegna aukinnar veðhæfni eða lengt þau og eytt peningnum í ferðalög, bíla, flatskjáii o.fl. eru núna í "deep deep shit".  Vextir koma til með að vera háir lengi og húsnæðisverð kemur til að lækka.

Sparifjáreigendur og ungt fólk að koma sér upp húsnæði mun græða á lækkun húsnæðisverðs en þeir sem tapa eru þeir sem hafa sóað sínu glópagulli í eyðslu eða þeir sem voru svo óheppnir að þeir keyptu í toppi og eru með of há lán.  Þeir koma til með að blæða og ......sumir til 40 ára.

[Haukur Nikulásson, 16.4.2008 kl. 22:32]

Þetta er ófögur sjón Gunn. Takk fyrir ítarlegt og greinargott innlegg. Við sem eldri erum höfum séð þessa tíma áður. Það er langt síðan ég fór að óttast um þetta og margir aðrir hafa spáð þessu bakslagi. Það er bara með svona bakslag eins og fuglana í fjörunni maður veit aldrei hvenær styggðin kemur í fuglagerið og þeir fljúga allir upp eiginlega samtímis og flýja af hólmi. Núna eru þeir, hver sem betur getur, í flugtaki með miklum slætti.

[Loftur Altice Þorsteinsson, 17.4.2008 kl. 11:58]

Nýjustu tölur frá Fjármálaeftirlitinu sýna að greiðslufall húsnæðislána á fjórða ársfjórðungi síðasta árs var 0,4% og vanskil fyrirtækja 0,3%. Þetta eru lægstu tölur frá árinu 2000. Til yfirlits skulum við skoða vanskil húsnæðislána þrjá síðustu fjórðunga ársins 2007:

2. fjórðungur: 0.6%

3. fjórðungur: 0,5%

4. fjórðungur: 0,4%

Þessar tölur benda ekki til kreppu. Hver er þá ástæðan fyrir falli Krónunnar ? Mitt svar er: "spákaupmennska".

Yfirlýsingar Björgúlfs benda til að höfuðpaurinn sé fundinn. Það er að segja, hann sjálfur !

Þessi lygasaga hans um að Kr.800 milljarðar bíði eftir að flýja Krónuna er aumkunarverð atlaga að efnahag landsins. Ef útlendingur hefði sagt þetta, væri búið að ákæra hann opinberlega fyrir efnahagsleg hryðjuverk.

Auðvitað eru allir skortsalar búnir að selja þær Krónur sem þeir hafa skrapað saman.

Hefur Landsbankinn tekið þátt í brallinu ?

[Gunn (IP-tala skráð) 17.4.2008 kl. 16:37]

Tjaaa.. alltaf erfitt að segja hvað er rétt gengi.  Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn skrifaði í skírslu haustið 2007 að raungengi íslensku krónunar þá, þ.e.a.s. fyrir 1/2 ári síðan til að vera milli 150 og 190 að mig minnir og þá lá það á um 115 að ég held.  Núna í þessu augnabliki er það á um 152. Hið óvísindalega hamborgaragengi er þegar maður miðar við verð á hamborgurum (McDonalds) held ég sé á svipuðu róli.  Þ.e.a.s að krónan hafi verið allt of hátt skráð. Umskifti síðustu mánaða hefur væntanlega ekki hækkað raungengi krónunar.  Íslandingar hafa hingað til séð ávininginn af hinu frjálsa hagkerfi og núna sjáum við neikvæðu hliðarnar.  Þessir vogunarsjóðir ráðast á gjaldmiðla sem eru metnir of hátt og fyrirtæki sem eru metin of hátt.  Þetta er fullkomlega löglegt.  Íslendingar hafa stundað álíka brask sjálfir.  Þessir vogunarsjóðir vinna með "þyngdaraflinu".  Lengi þarf að leita eftir þeim manni sem heldur að fall krónunar sé stöðvað eða... hmmm. vill selja gjaldeyri fyrir krónur, ....ekki ég.

Því miður verð ég að segja að við íslendingar skuldum of mikið og erum með allt of háan viðskiftahalla til viðbótar höfum við haft, verð ég því miður að segja, lélega hagstjórn sem ekki hefur haft pólítisk þor til að taka óvinsælar en nauðsynlegar ráðstafanir.  Ef marka má Þorvald Gylfason hagfræðiprófessor verður hvert þjóðfélag að geta baktryggt lán og eins og ástandið er í dag þyrfti slík baktryggingin í okkar tilfelli er geysilega há, tvöföld landsframleiðsla ekki meira né minna. 

Við erum með skítinn í buxunum og erum að bíða eftir að einhver kemur og skiftir á okkur og ..... kanski setur á okkur bleyju.  Vísa ég hér til orða Björgólfs Thors núna í vikunni að það eru lánadrottnar sem stjórna ekki hluthafar og að lánadrottnar okkar sitja erlendis.  Þeir sem lána bönkunum sem síðan lána okkur: sjá http://www.visir.is/article/20080416/VIDSKIPTI06/279090516

Það er klárlega að ytri aðstæður hafa hrundið þessu af stað en þegar boltinn er farinn að rúlla held ég að það sé erfitt að stoppa þetta,eins og Haukur líkti þessu skemmtilega að orði hér að ofan þegar styggð kemst að fuglagerinu. 

Því miður Loftur þessar tölur eru frá því fyrir áramótin hvað varðar vanskil vegna fasteigna, en eftir sumarið skellur þetta á með fullum þunga og þá verða tölurnar hærri.  Tölur um vanskil geta einnig verið villandi því að þegar þetta gerist í stórum stíl með nauðungarsölum hefur það stórfeld áhrif á markaðsvirði eigna. Veit ég að það fyrir víst að bankar reyna að halda fólki á floti til að hindra stórfelt framboð.  Það er því bara spurning hvenær sú stífla brestur og við fáum okkar íslensku "subprime" krísu.  Staðreyndirnar eru að markaðsverð eigna er ekki í neinu samhengi með rauntekjur fólks og fólk og fyrirtæki eru allt of skuldsett. 

Skuldsetning er að mínu viti höfuðorsakir þessarar kreppu sem kemur til með að koma.  Við vorum "smitað" erlendis frá  okkur en við komum til að verða mikið mikið "veikari" en aðrar þjóðir.  Þjóðverjar, Svisslendingar og skandinavar  ofl. eru með mikið meiri sparnað en íslendingar og komast væntanlega mikið betur frá þessu en skuldsettar þjóðir eins og USA og ekki tala um Ísland. 

Hvað er til ráða? Auka sparnað og allt sem eykur sparnað, hækka innlánsvexti og auka útlánsvexti, minnka neyslu og neyða niður innflutning til að fá niður efnahagshallan sem mun hjálpa krónunni og gera okkur fært um að taka upp annan gjaldmiðil. Partíið er búið.  Það er enginn sem kemur og gerir upp við okkur og borgar "barreikninginn okkar", það þurfum við að gera sjálf.  Þetta þýðir að allt snýst við.  Krónan er ódýr, innflutningur dýr, útflugningsfyrirtækin græða, minnkuð kaupgeta, háir vextir, minna framboð á lánsfé, eykur sparnað.  Verð eigna lækkar.  Þetta gerist að sjálfu sér á næstu mánuðum.  Við fáum öfuga þróun en í góðærinu.

[Loftur Altice Þorsteinsson, 17.4.2008 kl. 18:15]

Mér virðist þú Haukur hafa misskilið hvert eðli Krónubréfanna er. Þótt þau hljóði á krónur og beri háa vexti, er þeim aldreigi skipt út fyrir krónur. Í viðskiptum með þau er Krónan einungis viðmiðun eða vísitala. Þess vegna hafa Krónubréfin engin áhrif á gengi Krónunnar. Þetta er því ein tegund af afleiðum.

Við getum auðvitað sett þann varnagla við framangreina fullyrðingu, að hugsanlega hafi þau einhver óbein áhrif. Hagfræðingar hafa leitað með logandi ljósi að áhrifum Krónubréfanna en ekki fundið nein. Þetta er allt skiljanlegt, ef menn nenna að skoða málið í botn.

Við vitum að verðmæti Krónubréfanna hefur lækkað vegna falls Krónunnar. Samt er ekki víst að handhafar bréfanna hafi tapað á kaupum þeirra, vegna þeirra háu vaxta sem fylgja þeim við innlausn. Arðsemi Krónubréfanna ræðst af hvenær þau voru keypt og hvenær seld, auk vaxtanna auðvitað.

[Gunn (IP-tala skráð) 17.4.2008 kl. 18:33]

Held það sé rétt hjá þér Loftur að það eru ekki krónubréfin hér heldur hagfræðilegar staðreyndir.  Alþjóðleg lánakreppa með upphafið í USA og lausafjárskreppa sem hefur hrundið þessu af stað og flestir búast að lendingin verður harðari og ástandið langvinnari á Íslandi en mörgum nágrannalöndum í Evrópu vegna misheppnaðrar hagstjónar.

Enginn getur sagt fyrir hvað er raunverulegt verð krónunar það ræðst af framboði og eftirspurn það er minnsti "flótandi" gjaldmiðill heims. Við höfum grætt á þessu hingað til og núna töpum við á þessu. 

[Loftur Altice Þorsteinsson, 17.4.2008 kl. 20:38]

Ég er sammála mörgu sem þú hefur um málið að segja Gunn(ar).

Það hefði verið fróðlegt að sjá hvernig Krónan hefði staðið sig, ef ekki hefði verið búið að grafa undan henni með gegndarlausri eyðslu. Að mínu mati ber almenningur megin sök og ber ekki að harma þótt einhver fái á baukinn.

Ég er einn af fáum sem taka til máls, sem ekki áfellist Seðlabankann. Það hefur verið sorglegt að horfa upp á vanhæfni ríkisstjórnarinnar að fást við efnahagsmálin, á liðnum árum. Þó varð þennslan mun minni en margir höfðu óttast. Vinnuveitendur bera einnig mikla sök fyrir að hleypa stjórnlausum launahækkunum í gegn.

Núna er málið að eyða viðskiptahallanum og gera það hratt. Ég myndi setja á auka VSK, þar til því marki væri náð. Skattlagning yfir alla línuna með auka VSK tel ég mun skilvirkari leið en að beita stýrivöxtum.

[Haukur Nikulásson, 18.4.2008 kl. 01:00]

Takk fyrir innleggin Loftur og Gunn(ar).

Ég hef hingað til talið að krónubréfin gætu haft veruleg áhrif á gengið, Þegar þau koma á innlausnardag þarf að greiða þau út í þeim gjaldeyri sem lagður var til grundvallar og með vöxtum að auki. Varla standa erlendir spákaupmenn í þessu bara til að geyma fé hér á landi í einhverju tilgangsleysi. Tilgangurinn hlýtur að vera sá að græða á háum vaxtamun. Einhverjir greiða síðan þessa vexti og ég tel það vera þá sem skulda og þeir eru að stærstum hluta þeir sem skulda fasteignalánin. Þannig sé ég að með því að Seðlabankinn haldi áfram háum stýrivöxtum er því beinlínis stýrt að erlendu spákaupmennirnir vilji halda áfram að gefa út krónubréf á meðan þeir trúa því að allt sé með felldu.

Ég geri mér líka ljóst að erlendu áhrifin vegna lánakreppunnar spila hér stóra rullu eins og alls staðar í heiminum, en fyrst og fremst sýnist mér það vera minnkuð geta bankanna til að halda áfram útlánaveislunni (sem náttúrulega fór mest í innlend fasteignalán, lán til útrásarfyrirtækja og þess háttar).

Við sem eldri erum höfum séð efnahagslegar dellur áður, með stanslausri hækkun allra viðskiptalegra bréfsnepla sem hægt var að hugsa sér og það hlaut að koma að því að trúin á þá minnkaði eitthvað. Hversu mikið það verður ætla ég engum að dæma um. Huglægi þátturinn í verðmætamati hefur aldrei tekið neinum rökum hvort eð er.